Dofinansowania na termomodernizację pod lupą Instytutu Reform
Instytut Reform to niezależny think tank, którego celem jest doskonalenie polityk publicznych w Polsce, Europie i na świecie. Jednym z obszarów działania Instytutu jest wsparcie transformacji energetycznej oraz ochrony klimatu.
Pierwsza analiza dotyczy dofinansowań, jakie są udzielane na termomodernizację domów jednorodzinnych. Przede wszystkim jest to program „Czyste Powietrze”, realizowanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
Analiza bada obszary wsparcia i efekty programu, by poprawić proces podejmowania decyzji, które dotyczą przyszłego kształtu programu. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom związanym z poprawą efektywności energetycznej, które pojawiają się w debacie publicznej znacznie rzadziej niż te dotyczące źródeł ciepła wymienianych w ramach programu. A szkoda, bo to właśnie kompleksowa termomodernizacja, czyli łączenie wymiany źródeł ogrzewania z poprawą efektywności energetycznej, jest warunkiem koniecznym eliminacji wykorzystania paliw kopalnych do ogrzewania polskich budynków przy jednoczesnym obniżaniu rachunków za energię.
Opracowanie przedstawia kontekst powstania programu „Czyste Powietrze” i dotychczasowe kierunki jego rozwoju. Raport opisuje także inne narzędzia wsparcia, jak ulga termomodernizacyjna czy program „STOP SMOG”.
Program „Czyste Powietrze”
Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Czyste Powietrze” stanowi podstawowe narzędzie w rządowej inicjatywie, mającej na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń z sektora budynków. Został uruchomiony we wrześniu 2018 r. i ma trwać do września 2029 r. Planowany budżet – 103 mld zł.
Celem programu jest dofinansowanie inwestycji w termomodernizację budynków oraz w wymianę nieefektywnych źródeł ciepła.. Wsparcie finansowe ma na celu poprawę jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z jednorodzinnych budynków mieszkalnych.
Jego beneficjentami mogą zostać właściciele oraz współwłaściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Ulga termomodernizacyjna
Ulga termomodernizacyjna pozwala osobom fizycznym odliczyć wydatki na szeroko rozumiane przedsięwzięcia termomodernizacyjne (w tym wymianę źródeł ciepła oraz montaż instalacji fotowoltaicznych) od PIT. Funkcjonuje od początku 2019 r. i będzie dostępna do 2029 r. Beneficjentami ulgi są podatnicy, którzy są właścicielami i współwłaścicielami domów jednorodzinnych, niezależnie od poziomu ich dochodów.
Program „STOP SMOG”
Kolejnym programem jest „STOP SMOG” finansowany ze środków budżetowych za pośrednictwem Funduszu Termomodernizacji i Remontów (FTiR), którymi dysponuje NFOŚiGW. Jego celem jest pomoc gospodarstwom domowym najmocniej dotkniętym ubóstwem i wykluczeniem społecznym, które nie są w stanie samodzielnie ubiegać się o wsparcie z Funduszu. Funkcjonuje od 2019 r. i ma potrwać do końca 2024 r.
„Czyste Powietrze” w perspektywie
Zestawienie skali wsparcia w ramach tych trzech programów wskazuje, że na koniec 2021 r. dwoma największymi źródłami wsparcia modernizacji energetycznej budynków w Polsce były ulga termomodernizacyjna oraz program „Czyste Powietrze”.
Dotychczas kluczowym elementem programu „Czyste Powietrze” była walka ze smogiem poprzez wymianę najbardziej emisyjnych źródeł ciepła. W ciągu kilku lat od uruchomienia programu udało się w dużej mierze osiągnąć ten cel. Jednak obecnie program nie uwzględnia docelowego standardu, które powinny osiągnąć polskie budynki do 2050 roku – całkowitej niezależności od wykorzystania paliw kopalnych i zeroemisyjności. Dlatego konieczne są modyfikacje tego programu, by jeszcze lepiej wspierał inwestycję w efektywność energetyczną. Konieczne jest:
■ utrzymanie podejścia do „Czystego Powietrza” jako programu regularnie usprawnianego i wzmacnianego, szczególnie pod kątem uzyskiwanego efektu ekologicznego i dostępności dla gospodarstw domowych,
■ odejście od koncentracji jedynie na usprawnianiu zasad wymiany źródeł ciepła i wzmocnienie komponentów związanych z poprawą efektywności energetycznej,
■ zapewnienie wyższego wsparcia dla głębokiej termomodernizacji, szczególnie inwestycji pozwalających na osiągnięcie zeroemisyjności przez budynek, dzięki połączeniu elektryfikacji ogrzewania z daleko idącą poprawą efektywności energetycznej, w tym ocieplania budynków.
■ rozwój i promowanie rozwiązań ułatwiających realizację kapitałochłonnych inwestycji poprawiających efektywność energetyczną, w szczególności ścieżki bankowej i pożyczek uzupełniających dotacje,
■ zmniejszenie intensywności wsparcia i docelowo wycofanie wsparcia dla źródeł ogrzewania opartych na paliwach kopalnych,
■ zapewnienie odpowiedniej skali finansowania programu, uwzględniającą dostęp do nakładów inwestycyjnych niezbędnych do wdrożenia powszechnej, głębokiej termomodernizacji polskich budynków jednorodzinnych.
Więcej na: www.ireform.eu
