Efektywność energetyczna – raport Knauf Insulation

Efektywność energetyczna to priorytetowa polityka publiczna państwa. Po agresji Rosji na Ukrainę w 2022 roku zakłócenia w dostawach surowców energetycznych (węgla, gazu, ropy naftowej) oraz nagły wzrost cen zarówno nośników energii, jak też samej energii elektrycznej i cieplnej, znalazły się w centrum zainteresowania polityki publicznej i mieszkańców państw członkowskich Unii Europejskiej.

W odpowiedzi na szok podażowy, pierwsze mechanizmy wsparcia dla odbiorców energii zostały zaakceptowane na poziomie Unii Europejskiej (UE) i uruchomione przez rządy poszczególnych państw już kilka miesięcy po wybuchu wojny. W mechanizmach skupiono się jednak na działaniach osłonowych i bezpośredniej pomocy najbardziej wrażliwym na wzrosty cen podmiotom (gospodarstwom domowym i określonym grupom przedsiębiorstw) w postaci administracyjnego ograniczania cen energii.

Jak wynika z dostępnych danych, tylko w Polsce dotychczasowy koszt wszystkich dodatków osłonowych sięgnął blisko 76 mld zł, co stanowi ok. 2,5% PKB. Z tego ponad 28 mld zł wydano na wsparcie w zakresie ogrzewania i ciepłownictwa.
W tym kontekście, hasło Energy efficiency first! powróciło w dyskusji na rzecz zmniejszania zależności na rynku energetycznym. Doraźna zmiana dostawców i kierunków dostaw surowców energetycznych jest oczywiście posunięciem koniecznym „tu i teraz”, jednakże nie powinna stać się działaniem strategicznym i długofalowym. Niezależnie od tego, z jakiego źródła w przyszłości będziemy czerpać energię, chcąc zoptymalizować kosztowo i zakresowo niezbędne inwestycje w instalacje wytwarzające, magazynujące i transportujące energię, ograniczanie popytu poprzez efektywne zarządzanie i ograniczanie strat energii jest najbardziej racjonalnym podejściem. Zmniejsza koszty inwestycji w źródła i sieci energetyczne oraz obniża zapotrzebowanie na samą energię, jednocześnie zwiększając komfort użytkowania budynków.
Ograniczanie zapotrzebowania na energię oraz surowce energetyczne w bezpośredni sposób umożliwia zmniejszenie poziomu wykorzystania surowców energetycznych importowanych z Rosji i innych krajów niedemokratycznych, gdzie znajduje się większość złóż paliw kopalnych. Tym samym uwalnia odbiorców od ryzyka politycznie sterowanych dostaw surowców – jak „zakręcanie kurka” przez Rosję. Działanie takie przyczyni się więc do poprawy bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej, w tym Polski oraz budowy suwerenności i niezależności w tym obszarze.

Wspieranie programów termomodernizacji

Programy wspierające termomodernizację i inwestycje w poprawę efektywności energetycznej, są obecnie najbardziej wymiernym sposobem ochrony obywateli przed uzależnieniem od nieprzewidywalnych wydarzeń na arenie międzynarodowej i niestabilnych dostaw oraz wahań cen energii.
Dlatego efektywność energetyczna budynków powinna stanowić istotny element całościowego rozwiązania na rzecz zmniejszenia zależności od paliw kopalnych, których wahania cen oraz ich wrażliwość na sytuację geopolityczną mogą być przyczyną kolejnych szoków podażowo-popytowych.
Z badań przeprowadzonych przez Building Performance Institute Europe (BPIE) wynika, że Polska znajduje się w czołówce państw, które mogłyby w relatywnie szybki sposób oszczędzić duże zasoby energii cieplnej (52 TWh) za pomocą ocieplenia budynków mieszkalnych. Oszczędność w takim
wymiarze stanowi 39% energii, obecnie wykorzystywanej na ogrzewanie powierzchni mieszkalnych w Polsce. Zakrojony na szeroką skalę projekt ociepleń budynków ograniczyłby znacząco wydatki budżetu państwa, przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych.

Możliwość uzyskania tak wysokich oszczędności wynika z faktu, że ponad dwa miliony budynków w Polsce generuje straty energii cieplnej.
Obecny kryzys energetyczny, będący pokłosiem agresji Rosji na Ukrainę, powinien stać się impulsem do przyspieszenia niezbędnych działań w obszarze wspierania inwestycji oszczędzających energię. Trwający przegląd Dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) to doskonały moment, aby przygotować się do wdrożenia rozwiązań na poziomie krajowym, zachęcających do inwestycji w oszczędność energetyczną budynków.

Przyspieszenie realizacji renowacji energetycznej budynków

Konieczne jest przyspieszenie realizacji renowacji energetycznej budynków, przy obecnym tempie działań do 2050 roku ciągle ponad jedna trzecia obiektów pozostanie nieocieplona, a cel ograniczenia konsumpcji paliw kopalnych w sektorze budynków nie zostanie osiągnięty.
Dlatego tak ważny jest zdecydowany bodziec w celu uruchomienia jak największej liczby inwestycji poprawiających parametry efektywności energetycznej budynków. Dzięki temu zostanie osiągnięte w perspektywie długoterminowej ograniczenie zużycia energii oraz możliwość jak najszybszej redukcji
stosowania paliw kopalnych. Budynki są kluczowym elementem tej strategii, gdyż zużywają około 40% energii w skali całej gospodarki, będąc największym konsumentem energii.
W związku z powyższym, rekomendujemy następujące działania związane z długoterminową poprawą efektywności energetycznej budynków:

• Realizację inwestycji w modelu tzw. głębokiej renowacji, jako przynoszącej największe zyski
  w zakresie oszczędności energii.
• Wdrożenie minimalnych norm charakterystyki energetycznej budynków (MEPS) – modernizowane
  powinny być w pierwszej kolejności budynki najbardziej tego wymagające.
• Szybkie wdrożenie klas energetycznych – skutecznego narzędzia informacyjnego dla obywateli
  i rynku.
• Zwiększenie finansowania – szczególnie kierunkowego wsparcia dla najgorzej sytuowanych gospodarstw domowych, zamieszkujących budynki o najniższej charakterystyce energetycznej.
• Wdrożenie rozwiązań systemowych na rzecz wsparcia i doradztwa, poprzez punkty kompleksowej
  obsługi wsparcia technicznego (one-stop shops).
• Współpraca i wykorzystanie potencjału samorządu lokalnego.
• Zwiększenie dostępności zasobów wykonawców poprzez wsparcie w podnoszeniu kwalifikacji.
• Rozwiązania w zakresie wyodrębnienia i stworzenia instytucjonalizacji polityki publicznej na rzecz
  efektywności energetycznej budynków, w tym w szczególności poprzez m.in. utworzenie: stałego Zespołu międzyresortowego lub Komitetu monitorującego odpowiedzialnego za kluczowe przedsięwzięcia z zakresu poprawy efektywności energetycznej budynków; platformy do stałej konsultacji z przedsiębiorcami i przedstawicielami trzeciego sektora, związanych z przygotowaniem i realizacją programów termomodernizacji oraz warunków osadzenia renowacji energetycznych w centrum polityki gospodarczej w obszarze budownictwa i mieszkalnictwa.

Konieczne jest przyspieszenie realizacji renowacji energetycznej budynków, przy obecnym tempie działań do 2050 roku ciągle ponad jedna trzecia obiektów pozostanie nieocieplona, a cel ograniczenia konsumpcji paliw kopalnych w sektorze budynków nie zostanie osiągnięty.

Kontekst unijnej polityki energetycznej i klimatycznej

Komisja Europejska publikując strategię „Europejski Zielony Ład” wyraźnie określiła kierunek rozwoju europejskiej gospodarki. Holistyczne ujęcie zarysowane w tym dokumencie nabrało konkretnych kształtów w pakiecie wniosków legislacyjnych „Fit for 55”.

Modernizacja energetyczna budynków jest jednym z elementów, które pozwolą redukować ilość wykorzystywanych surowców energetycznych, w tym przede wszystkim paliw kopalnych. Z perspektywy modernizacji budynków kluczowa jest dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) oraz dyrektywa o efektywności energetycznej (EED). W tych aktach prawnych zakłada się:

• wprowadzenie standardu budynku zeroemisyjnego,
• zobowiązanie państw członkowskich do modernizacji przynajmniej 3% budynków administracji publicznej rocznie
• wprowadzenie minimalnych standardów energetycznych budynków.

Istotny jest również wzrost udziału OZE, także dzięki popularyzacji elektryfikacji ogrzewania z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
Zakłada się wprowadzenie osobnego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla sektora budynków. Nowy system miałby zastosowanie do dystrybutorów, którzy dostarczają nie tylko paliwa do spalania w budynkach, ale również na potrzeby transportu drogowego i innych sektorów gospodarki. Część dochodów ze sprzedaży aukcyjnej zostałaby wykorzystana na wsparcie – za pośrednictwem specjalnego Społecznego Funduszu Klimatycznego – gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji.
Fundusz, którego budżet w pierwszych latach funkcjonowania będzie wynosić 4 miliardy euro, będzie wykorzystywany przez państwa członkowskie do finansowania środków i inwestycji, takich jak renowacja budynków mających na celu wsparcie obywateli najbardziej zagrożonych ubóstwem energetycznym.

Zeroemisyjność budynków

Zmiany w dyrektywie EPBD zakładają wprowadzenie standardu budynku zeroemisyjnego zależnego od stref klimatycznych. Standard ten, według propozycji Komisji Europejskiej z grudnia 2021 roku przewiduje

• maksymalny próg zużycia energii pierwotnej (dla Polski < 65 kWh/(m²/rok) dla budynków mieszkalnych
• maksymalny próg zużycia energii pierwotnej dla biurowców < 85 kWh/(m²/rok)
• zakaz emisji CO2 z paliw kopalnych z własnych źródeł ciepła
• pokrycie całkowitego rocznego zużycia energii pierwotnej netto przez OZE lub energią z sieci, gdy nie jest możliwa instalacja własnego OZE.
  Standard ten miałby obowiązywać w przypadku nowo powstających budynków od 2027 roku oraz dla budynków istniejących od 2030 roku.
  Planowane jest także wprowadzenie minimalnych norm charakterystyki energetycznej dla budynków.

Klasy charakterystyki energetycznej

W tym celu Komisja Europejska proponuje, by od 2025 roku funkcjonowała ujednolicona unijna skala klas charakterystyki energetycznej budynków.
Klasa A odpowiadałaby budynkom zeroemisyjnym, a klasa G objęłaby 15% budynków o najgorszej charakterystyce.

Każde państwo członkowskie będzie zobowiązane do zapewnienia poprawy charakterystyki energetycznej budynków klasy G o co najmniej jedną klasę do 2027 roku (budynki niemieszkalne, budynki publiczne) i 2030 roku (budynki mieszkalne).
W kolejnych latach planowane jest modernizowanie budynków klasy F, odpowiednio do roku 2030 (niemieszkalne, publiczne) i do 2033 (mieszkalne). Warto zaznaczyć, że Ministerstwo Rozwoju właśnie rozpoczęło konsultacje publiczne w tym zakresie, a obrany kierunek należy uznać za pozytywny. Zmienione przepisy zamieszczone w dyrektywie EED nakładają z kolei na państwa obowiązek modernizacji co roku co najmniej 3% budynków, będących własnością instytucji publicznych (dotychczas dotyczyło to jedynie budynków instytucji rządowych) oraz wymagają ograniczenia zużycia energii końcowej w sektorze publicznym każdego roku o co najmniej 1,7%. Przyjęto również założenie, że państwa członkowskie otoczą wsparciem odbiorców wrażliwych narażonych na ubóstwo energetyczne, a działania na rzecz walki z ubóstwem staną się priorytetem.
Warto wspomnieć, że dyrektywa RED (o odnawialnych źródłach energii) zakłada, że wcześniej jedynie orientacyjny cel zwiększenia OZE w ogrzewaniu i chłodzenia na poziomie 1,1% rocznie stanie się wiążący.
Chociaż proces legislacyjny w sprawie przeglądu powyższych europejskich aktów prawnych jeszcze
trwa, to warto już teraz przygotować się na falę renowacji budynków. Będzie ona konieczna, aby zrealizować nowe cele wytyczone przez politykę Unii Europejskiej oraz aby być gotowym na wyzwania geopolityczne silnie oddziałujące na nieprzewidywalność cen i rynku energii.

Wnioski z raportu „How to stay warm and save energy. Insulation opportunities in European homes” – case study dla Unii Europejskiej i Polski

Buildings Performance Institute Europe (BPIE) na początku 2023 roku opublikował raport, pokazujący, jakie korzyści niesie sprawna i odpowiednio przeprowadzona termomodernizacja budynków.

1. W przypadku ocieplenia wszystkich istniejących budynków mieszkalnych w państwach Unii Europejskiej oszczędność energii sięgnęłyby 777 TWh (lub inaczej 44% energii finalnej wykorzystanej do ogrzewania)
2. Polska znajduje się w czołówce państw, które mogłyby poprzez odpowiednią renowację w relatywnie szybki sposób oszczędzić odpowiednio 52 TWh, co stanowi ponad 1/3 rocznego zapotrzebowania na ciepło w budynkach mieszkalnych.
3. Renowacja mogłaby prowadzić do znaczących redukcji zużytej energii końcowej w budownictwie mieszkalnym również w Niemczech (453 TWh – 214 TWh), Francji (283 TWh – 113 TWh) i we Włoszech (233 TWh – 115 TWh).

Potencjalne oszczędności zużycia energii elektrycznej na ogrzewaniu budynków mieszkalnych w krajach Unii Europejskiej

Wyniki badań wskazują, że jedna trzecia państw UE ma potencjał osiągnięcia ponad 50% oszczędności energii dzięki ociepleniu budynków. Połowa państw unijnych mogłaby doprowadzić do przynajmniej 45% redukcji w konsumpcji energii.
Szczegółowe analizy ujawniają, że 60% oszczędności uzyskanych dzięki ociepleniu budynków skutkować będzie obniżeniem końcowej konsumpcji paliw kopalnych, z czego 40% potencjalnych oszczędności przypadnie na gaz ziemny, 16% w przypadku paliw płynnych, zaś wykorzystanie odnawialnych źródeł pokryje 27% potencjalnych oszczędności.

Scenariusze postępu renowacji energetycznych

W badaniu BPIE projekcja możliwości oszczędności energii w państwach UE została wykonana do 2050 roku, przy czym w prognozie nie brano pod uwagę nowego budownictwa oraz przyjęto założenie, że stare budynki będą wyburzane w stałym tempie ok. 0,1% rocznie. Dodatkowo przyjęto dwa scenariusze modernizacji – pełnej modernizacji i modernizacji w tempie 2%.
Pierwszy model bazuje na przyjętych celach modernizacyjnych w UE i zakłada, że po 2030 roku tempo renowacji wzrośnie tak, by do 2050 roku wszystkie budynki mieszkalne poddać modernizacji, osiągając 96% potencjału oszczędnościowego .
Drugi model oznacza podwojenie obecnego wskaźnika renowacji do minimalnych 2% rocznie wymaganych przez Komisję Europejską, co spowodowałoby renowację zaledwie 18% zasobów budynków mieszkalnych do 2030 roku oraz osiągnięcie jedynie 66% potencjału oszczędności rocznie. W tym scenariuszu 30% budynków pozostałoby niewyremontowanych do połowy stulecia, a 235 TWh potencjalnych oszczędności energii końcowej zostałoby zmarnowane.
Odpowiednio przygotowana modernizacja istniejących budynków może przynieść wymierne i znaczące efekty w kontekście redukcji zużycia energii i oszczędności.

W obu modelach, do 2030 roku termomodernizacja budynków mieszkalnych pozwoli na oszczędności na poziomie 141 TWh i prawie dwukrotnie tyle w 2040 – odpowiednio 397 TWh i 318 TWh. Ostatecznie do 2050 możliwe jest oszczędzenie 750 TWh w przypadku pełnej renowacji lub 515 TWh przy utrzymaniu tempa 2%, biorąc pod uwagę roczny wskaźnik rozbiórek starych budynków na poziomie 0,1%. Dane dla poszczególnych lat prezentujemy poniżej.
Powyższe dane wskazują, że aby na poziomie UE zmaksymalizować potencjał oszczędności, do 2050 roku należy wyremontować całe zasoby budynków.
Oznacza to, że do 2030 roku wskaźnik renowacji musi zostać co najmniej podwojony, a następnie dalej zwiększany, osiągając 3% do 2035 roku i prawie 4% do 2040 roku. Wymaga to bardziej ambitnego podejścia do renowacji budynków w nadchodzącej dekadzie – takiego, w którym renowacje są przeprowadzane w szybkim tempie niezbędnym do długoterminowego zmniejszenia zużycia energii, a jednocześnie umożliwiają szybkie wycofywanie się z paliw kopalnych w budynkach mieszkalnych.

W przypadku Polski zastosowanie modelu pełnej renowacji pozwoliłoby oszczędzić 27 TWh i 51 TWh odpowiednio w 2040 roku i 2050 roku. Wybór modelu o stałym tempie modernizacji 2% skutkowałby oszczędnościami rzędu 22 TWh w 2040 roku i 35 TWh w 2050 roku. Dane w przypadku porównaniu obu modeli znacząco się od siebie różnią, a szybsze tempo renowacji pozwala zwielokrotniać osiągane oszczędności.
Skumulowana wartość i stosunek proc. oszczędzonej energii końcowej zużytej do ogrzewania budynków mieszkalnych w krajach EU-27 w porównaniu do 2020 r.
Prezentowane badanie w sposób klarowny wskazuje, jak osiągnąć znaczące oszczędności zużycia energii tylko dzięki odpowiedniej termomodernizacji istniejących budynków. Warto zauważyć, że w przeważającej części pozwala to oszczędzać paliwa kopalne, co jest nie bez znaczenia w obliczu kryzysu klimatycznego oraz wojny w Ukrainie, której bezpośrednim skutkiem były unijne pakiety sankcji ograniczające możliwość importu surowców z kierunku wschodniego.
Co warte podkreślenia, aż 4,8% Polaków żyje w budynku, w którym występuje problem z przeciekającym dachem, zawilgoconymi ścianami, podłogami, fundamentami, czy butwiejącymi oknami lub podłogami.
Natomiast 6,5% wskazuje, że nie jest w stanie zapewnić wystarczającego ogrzewania swojego domu lub mieszkania.
Pomimo faktu, że wskaźniki publikowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska ulegają z roku na rok poprawie, obecny poziom ubóstwa energetycznego pozostaje wysoki. To właśnie osoby najmniej zamożne cierpią z powodu utrzymujących się na wysokim poziomie cen energii, będących konsekwencją
agresji Rosji na Ukrainę. Zły stan techniczny budynków, brak środków na przeprowadzenie termomodernizacji i korzystanie z nieekologicznych i nieefektywnych źródeł ciepła tylko pogarszają ten stan rzeczy. Brak odpowiednich inwestycji będzie oznaczał postępującą degradację, co przełoży się na zwiększone zapotrzebowanie na nośniki energii.
Efektywność energetyczna jest najskuteczniejszym i najbardziej perspektywicznym rozwiązaniem służącym wyeliminowaniu ubóstwa energetycznego, przy jednoczesnej poprawie zdrowia i komfortu mieszkańców.

Aspekt społeczny polityki na rzecz efektywności energetycznej budynków

• Zwiększenie finansowania termomodernizacji budynków mieszkalnych może nastąpić z wykorzystaniem środków krajowych i unijnych, przy czym już teraz państwa mobilizują miliardowe budżety na obniżenie cen surowców energetycznych.
  – Przekierowanie zgromadzonych w ten sposób środków publicznych na działania długofalowe mogłoby w perspektywie dekady przynieść lepszy efekt, niż wsparcie osłonowe w chwili kryzysu. Proces przekierowywania środków powinien być realizowany zgodnie z zaplanowanym wcześniej
  harmonogramem.
  – Biorąc pod uwagę powyższe, a także trwałość i długoterminowość inwestycji, postulujemy, aby środki wykorzystywane obecnie na nadzwyczajne środki pomocowe w związku z wysokimi cenami energii, węgla.
  – Aby wdrażać w praktyce zasadę „efektywność energetyczna przede wszystkim”, krajowe programy finansowania muszą zachęcać beneficjentów do osiągania lepszych wyników w zakresie oszczędności energii oraz wspierać kompleksowe, „głębokie” renowacje energetyczne, dające jak najszybszy wymierny efekt oszczędności energii poprzez oferowanie np. podwyższonych poziomów wsparcia.
  – Takie zachęty mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia racjonalnej ekonomicznie, przyszłościowej i społecznie akceptowalnej dekarbonizacji budynków.
  – W centrum wszystkich programów wspierających transformację energetyczną i obniżenie emisyjności budynków (w tym wymianę źródeł ogrzewania), powinien występować obowiązkowy wymóg przeprowadzenia w pierwszej kolejności termomodernizacji budynku, w taki sposób, aby planowana do zastosowania technologia grzewcza uwzględniała stan budynku już po jego renowacji. Dotyczyć to powinno wszystkich programów publicznych na poziomie centralnym (realizowanych przez NFOŚOiGW oraz BGK) oraz lokalnym. Programy te docelowo powinny także uwzględniać wymóg wsparcia „głębokiej termomodernizacji”.
  – Wymóg włączenia termomodernizacji do programu sprawiłby, że w ramach jednego działania szybko zostałby osiągnięte cele związane z podniesieniem efektywności energetycznej budynków. Realnie przełożyłoby się to na oszczędności dla obywateli, dodatkowo redukując wolumen zakupów drogich surowców kopalnych z państw trzecich.
  – Udzielane wsparcie dotacyjne nie powinno ograniczać się jednak wyłącznie do budynków jednorodzinnych, ale obejmować powinno również budynki wielorodzinne oraz budynki użyteczności publicznej. Wsparcie dotacyjne musi być poza tym uzupełnione o łatwo dostępne mechanizmy pożyczkowe oraz ulgi inwestycyjne i zwiększone prefinansowanie.
  – Postulujemy, aby w zakresie potencjalnych środków finansowych przeznaczonych całkowicie na realizację renowacji (zwłaszcza w zakresie wdrażania MEPS) wykorzystać proponowany w nowych regulacjach dot. ETS Społeczny Fundusz Klimatyczny w celu wsparcia energetycznego gospodarstw
  domowych, zwłaszcza tych, które mieszkają w budynkach o najgorszej charakterystyce. Fundusz ten pokryłby koszty początkowe i ułatwiłby gospodarstwom domowym o niskich dochodach dostosowanie się do wytycznych MEPS zaproponowanych w projekcie nowelizacji EPBD.
  – W niektórych efektywnych programach wsparcia w innych państwach UE zakłada się, że poziom dotacji zostanie uzależniony od osiągniętych poziomów (klas) efektywności energetycznej, co jest rekomendowanym, długofalowym podejściem do programu renowacji także w Polsce.
• Na przykład, niemiecki program wsparcia (Bundesförderung für effiziente Gebäude) zakłada, że w przypadku, gdy co najmniej 55% energii potrzebnej na ogrzewanie budynku pochodzi ze źródeł odnawialnych, nieruchomość otrzymuje klasę EE, a dotacja na renowację jest wyższa o 5 p.p. Koszty kwalifikowalne inwestycji mogą wynieść do 150 000 euro w przypadku remontu domu do osiągnięcia
  budynku z klasą energetyczną EE i do 120 000 euro w pozostałych przypadkach. Maksymalny możliwy do uzyskania poziom dotacji to 50% kosztów kwalifikowanych.
• Na podobnych założeniach funkcjonuje również czeski program Nová zelená úsporám, gdzie osiągnięcie wyższych oszczędności energetycznych jest premiowane wyższą kwotą dotacji. Dodatkowo program oferuje prefinansowanie inwestycji dla osób o niższych dochodach.
• Popularnym narzędziem jest również wprowadzanie ulgi podatkowej (ulgi termomodernizacyjnej w Polsce) jako elementu funkcjonującego obok programów dotacyjnych. Obecnie funkcjonuje to w dziesięciu państwach Unii Europejskiej i chociaż wiele szczegółowych kwestii ulgi różni się ze względu na funkcjonujące modele podatkowe, można stwierdzić, że są powszechnie stosowanym narzędziem.
  Bezpośrednie porównanie jest w zasadzie niemożliwe ze względu różnice pomiędzy poszczególnymi systemami. Warto jednak zauważyć, że bardzo często rozwiązania podatkowe łączą się bezpośrednio z osiągniętym progiem podatkowym, co nie zawsze będzie motywować do inwestycji termomodernizacyjnych. Uwzględniając ulgę termomodernizacyjną w systemie należy zauważyć, że jej wysokość powinna być na odpowiednim zachęcającym poziomie i premiować głęboką renowację.
  Projektując kompleksowe systemy wsparcia termomodernizacyjnego warto też zwrócić uwagę na ulgi na materiały budowlane, jak chociażby niższy podatek VAT dla określonej kategorii produktów.
• We Francji funkcjonuje również zwolnienie z podatku od nieruchomości, które uzyskuje się w wyniku przeprowadzenia renowacji energetycznej budynku.
• Program „Czyste Powietrze” realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), a jego podstawowym celem jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń z sektora budynków jednorodzinnych w Polsce poprzez dofinansowanie inwestycji termomodernizacyjnych i wymianę nieefektywnych źródeł ciepła. Program ten, mimo wprowadzanych zmian, w dużej mierze koncentruje się na wymianie źródeł ciepła, choć dostrzegalna jest stopniowa ewolucja w kierunku uwzględniania wyzwań termomodernizacyjnych.
  
  Raport w całości do pobrania w PDF: